Documenten onthullen: ministerie mengde zich in aankoop van boerderijen voor Schiphol in jacht op cruciale natuurvergunning

Documenten onthullen: ministerie mengde zich in aankoop van boerderijen voor Schiphol in jacht op cruciale natuurvergunning

Een speciaal team bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat mengde zich maandenlang in de aankoop van boerderijen voor Schiphol. De luchthaven had die nodig om stikstofruimte te creëren, om zo een cruciale natuurvergunning te kunnen krijgen. Ambtenaren overwogen zelfs even de knip te trekken. Dat komt naar voren in vrijgegeven documenten van het ministerie van IenW.

Een speciaal team bij het ministerie van Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) mengde zich in de aankoop van boerderijen voor Schiphol. Dat en meer komt naar voren in vrijgegeven documenten van het ministerie van IenW.

Toen de uitkoop van 12 boerderijen eind 2022 bekend werd, reageerde minister Harbers juist terughoudend. Hij gaf aan dat het een deal tussen twee particuliere partijen betrof en dat hij geen juridische mogelijkheid had de koop te ontbinden. „Als je vraagt ’wil je ermee stoppen’, dan krijg je de wedervraag waarom het juridisch niet mag.”

Maar IenW pakte bij de zoektocht naar cruciale stikstofruimte zelf de ’procesregie’ en ging de stikstofmaatregelen uitvoeren, zo blijkt uit documenten. De verwachting was namelijk dat Schiphol zelf niet zou slagen. Schiphol en IenW houden desgevraagd vol dat het ministerie geen enkele rol speelde bij de uitkoop van boeren, maar dat de luchthaven daarbij zelfstandig handelde.

Schiphol zit klemBij IenW loeien eind 2021 de alarmbellen. Er móét nu echt een natuurvergunning komen voor luchthaven Schiphol, anders dreigt een gigantische krimp. Maar Schiphol zit klem: er is niet genoeg stikstofruimte voor een natuurvergunning, die nodig is om de luchthaven in het huidige formaat overeind te houden.

Het team dat zich bij het ministerie toch al bezighoudt met Schiphol, wordt fors uitgebreid en zal voortaan het POLS heten, het Programma Omgeving Luchthaven Schiphol. Het team krijgt de regie en moet namens IenW zorgen dat Schiphol een natuurvergunning krijgt, en dat betekent ook dat het ministerie van Mark Harbers de procesregie houdt over afspraken rond de ’aankoop van stikstofrechten’, blijkt uit stukken.

Daarin wordt ook onomwonden gesproken over het opkopen van boerderijen – een zogenoemde mitigerende maatregel die nogal wat stikstofruimte creëert. De ambtenaren vragen zich in een memo af wie er met boeren in overleg gaat, wie de knopen doorhakt en wie betaalt. Geopperd wordt om ook het ministerie van Financiën erbij te betrekken.

Ambtelijk tegenspelDe stikstofruimte is, wanneer het POLS wordt opgezet, al jaren beperkt. Daardoor liggen tal van bouwprojecten stil en staat de landbouwsector in een gure wind. Wie bijvoorbeeld wil bouwen, moet ’extern salderen’. De meest gangbare manier is een stikstof uitstotende boerderij opkopen, die opdoeken en dan de stikstofruimte inzetten voor het beoogde project.

Een ambtenaar van het ministerie van IenW heeft een duidelijke visie op wat de ’regierol’ moet inhouden. „Mijn eigen invulling daarvan is dat we als IenW proactief en met lef en daadkracht de lead pakken op dit dossier en ons niet te veel laten belemmeren door ambtelijk tegenspel. Dus vanuit de inhoud van het dossier neerleggen op tafel wat er nodig is, ook al is niet iedereen het daarmee eens. Of dat nu gaat om geld, middelen of wetgeving.”Om juridisch en moreel geen bok te schieten, besluit het team dat Schiphol zelf de natuurvergunning zal aanvragen. Stikstofmaatregelen nemen, blijft het POLS doen, samen met andere betrokken partijen. „Zoals aankoop agrariërs”, staat er specifiek bij.

Wie betaalt er voor eventuele uitkoop?Dat is niet zomaar. Het ministerie denkt niet dat Schiphol dit zelf voor elkaar krijgt. Het POLS gaat Schiphol dus ’actief ondersteunen’. IenW vraagt onderwijl zelf ook bij Defensie – tevergeefs – of daar stikstofruimte gevonden kan worden. Maar wie er gaat betalen voor de eventuele uitkoop, is de vraag. In december 2021 is dan al geopperd om ’de kosten onderdeel te laten zijn van het budget voor de maatregelen’, wat op zijn minst de suggestie wekt dat Den Haag de knip wil trekken.

In een reactie wijst IenW de gedachte niet van de hand. Maar: „Binnen het ministerie zijn allerlei ideeën en gedachten uitgewisseld, waarbij ook breed is afgewogen wie welke verantwoordelijkheid op zich moest nemen.”Het ministerie houdt het erop dat er bij Schiphol op is aangedrongen om tijdelijk ’mitigerende’ maatregelen te nemen om de natuurvergunning te krijgen. Schiphol erkent dat de opdracht werd gegeven om te voldoen aan de eisen, maar dat op eigen houtje en met een commerciële rentmeester als tussenpersoon is gehandeld. „Het initiatief om stikstofrechten te verkrijgen, lag volledig bij Schiphol.”

Den Haag mort opnieuw luidIn augustus meldt toenmalig Schiphol-baas Dick Benschop in een gesprek met Harbers dat hij bezig is met het opkopen van boerderijen. ’De oproep om met extern salderen aan de slag te gaan: dat is gebeurd’, noteren ambtenaren. Sterker nog, er is haast gemaakt. „Voor twee boerderijen lopen al concrete onderhandelingen. Daarmee komen ze al een eind op streek. In het gunstigste geval zijn er daarnaast nog drie nodig. Een in Noord-Holland, een richting Naardermeer en een bij Wassenaar. In het ongunstigste geval nog vijf of zes.”

Dat Schiphol vervolgens in december de uitkoop openbaart, is qua timing ongelukkig. Een maand eerder is politieke bonje uitgebroken, nadat Rijkswaterstaat in Gelderland stikstofruimte had gekocht voor wegenbouw. De rel bracht de Tweede Kamer ertoe te bepalen dat eventueel vrijgekomen stikstofruimte zou gaan naar boeren die vanwege de zogenoemde PAS-uitspraak buiten hun schuld zonder natuurvergunning kwamen te zitten.

Den Haag mort opnieuw luid. Waarom wordt Schiphol niet tot de orde geroepen?, wil de Tweede Kamer weten. Harbers zegt dat hij dat niet kan doen. Hij laat merken niet blij te zijn met de gang van zaken, maar kan niet tussen twee private partijen in zitten, klinkt het. Hoe dat strookt met een procesregie op het dossier en een ’oproep’ om boeren uit te kopen vanuit zijn eigen ministerie?

Reactie IenWIn een reactie wil IenW het er vooral op houden dat er allerlei opties de revue zijn gepasseerd. „De conclusie is geweest dat verantwoordelijkheid voor het aanvragen van de natuurvergunning, in proces en financieel, dient te liggen bij Schiphol als initiatiefnemer. Daarom heeft IenW geen enkele rol gespeeld bij het opkopen van boerderijen.”

Lekker volk.

Team Avin.Dick.

https://www.facebook.com/share/p/yTbv7rDoj85Sxyrv/

Bron: Telegraaf of zonder betaalmuur