ALBLASSERWAARD • Inzet vanuit de Alblasserwaard zorgt ervoor dat het Rijk direct input krijgt van boeren zelf over de beste manier om het stikstofprobleem aan te pakken. Maar de oplossing lijkt verder weg dan ooit.
Een vrolijk verhaal hebben LTO-bestuurder Gerrit de Jong uit Meerkerk en wethouder Jan Lock van Molenlanden niet te vertellen. De uitspraak van de Raad van State in december om het zogenaamde intern salderen van de uitstoot van stikstof te verbieden dreunt nog na.
Het kreeg breed aandacht in de media, maar daarbij ging het vooral om het effect op de bouwsector. Terwijl het ook voor de agrarische sector een forse terugslag is, omdat het de toch al beperkte mogelijkheden de eigen stikstofuitstoot aan te pakken bijna tot nul reduceert.
De Raad van State beperkte in december de optie van intern salderen. Daarbij maakt een bedrijf stikstofruimte vrij binnen het eigen project of locatie. Bij extern salderen neemt een bedrijf stikstofruimte over van een ander bedrijf dat geheel of deels stopt.
Alleen maar beroerder
Boeren in de streek en het Molenlandse gemeentebestuur sloegen in 2022 de handen ineen om een gebiedsgerichte aanpak te maken. Ze bekrachtigden dit in de boerenbijeenkomst van 9 december. Onder andere door de uitspraak van de Raad van State is de situatie nog niets verbeterd. “Het is er door deze uitspraak alleen maar beroerder op geworden”, knikt Gerrit de Jong.
Het draait in deze kwestie vooral om de natuurvergunningen en de PAS-melders, agrarische bedrijven die buiten hun schuld om niet de juiste natuurvergunning hebben. In de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden heeft circa de helft van de boeren niet de juiste vergunning.
Hét grote probleem is echter: de landelijke overheid kan nog steeds geen duidelijkheid bieden wat boeren moeten doen om dit recht te breien.
‘Vergunningensysteem moet helemaal opnieuw ontworpen worden’
De Jong vergelijkt het huidige vergunningensysteem met een lekke band. “Plakken gaat niet, want hij is helemaal versleten. Er is dus een compleet nieuwe band nodig. Maar het type dat we nodig hebben, is niet meer leverbaar. We moeten dus helemaal vanaf nul zo’n band ontwerpen en laten maken.”
Geen opwekkend vooruitzicht. Het hele systeem vernieuwen zal lange tijd duren: je hebt dan eerder over jaren dan maanden. “En ondertussen is er bij boeren de onzekerheid over de toekomst. Zeker in situaties waarbij er sprake is van bedrijfsopvolging of het willen investeren in een boerderij, is dat ongelofelijk lastig. Want hoe kun je bijvoorbeeld de bank overtuigen dat een lening voor een investering goed onderbouwd is? Dat geldt trouwens ook voor boerenbedrijven die wél een geldige vergunning hebben.”
Idee van de stikstofbank
De Meerkerkse bestuurder, zelf ook melkveehouder, neemt het woord radeloos in de mond als het over de stand van zaken onder boeren gaat. Het is een woord dat wethouder Jan Lock niet gebruikt.
Vanaf 2022 is hij namens het gemeentebestuur actief om samen met de agrarische sector in de streek richting met name de provincie een op de streek toegespitste aanpak van het stikstofprobleem te realiseren. Zo is het idee van de stikstofbank op tafel gekomen. “Die is er inmiddels, maar de kas is leeg”, vertelt Lock.
Bij ministerie aan tafel
De wethouder ziet ondanks de donkere wolken toch ook een belangrijk lichtpunt. De inspanningen om de hogere bestuurslagen te bereiken, werpen hun vruchten af. “We zitten inmiddels al enige tijd bij de landelijke overheid, in het ministerie, aan tafel”, knikt hij. “Tot anderhalf jaar geleden was daar geen sprake van.”
Hij vervolgt “In Nederland zijn we daarmee, samen met de gemeente Ede, de enige regio’s die dat bereikt hebben. Voor ons staat centraal dat we geen generieke landelijke maatregelen willen, maar juist in de streek kijken wat passend is en wat er op het gebied van stikstofuitstoot nodig is voor de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden zelf.”
Werkbezoek van VVD-Tweede Kamerlid Thom van Campen
Het uitnodigen van landelijke politici hoort bij de aanpak. Wethouder Lock: “Van de SGP hebben we Tweede Kamerlid André Flach al op werkbezoek ontvangen. Met Thom van Campen, die voor de VVD in de Tweede Kamer dit in zijn portefeuille heeft, is ook al een afspraak daarvoor gemaakt.”
Gerrit de Jong vult hem aan: “De ervaring laat zien dat, ondanks alle kennis die er al is, het toch goed is om in het écht te laten zien wat er in onze streek bij boeren speelt. Het is iets heel anders om op tien hoog achter je bureau een rapport te lezen of op een erf met een boer te praten.”
‘We merken dat de ogen opengaan voor een gebiedsgerichte aanpak’
Tot concrete resultaten heeft het nog niet geleid. Maar De Jong en Lock zien dat het besef dat een gebiedsgerichte aanpak een goede oplossing is, groeit bij de provinciale en landelijke politiek. “We merken dat daar de ogen wel voor opengaan. Maar dat komt door onze inzet: Het Rijk laat het aan ons om een oplossing te verzinnen. Als we niets doen, gebeurt er ook niets.”
Stikstofoverschot op laagste punt sinds 1990
Het stikstofoverschot in de landbouw is in 2023 ten opzichte van een jaar eerder met 14 procent afgenomen, tot 265 miljoen kilogram. Dat is sinds het begin van de statistiek in 1990 niet zo laag geweest. Dit blijkt uit de Mineralenbalans landbouw van het CBS.
Het stikstofoverschot in de landbouw is het deel van de aangevoerde stikstof dat niet wordt omgezet in landbouwproducten, maar in de bodem achterblijft of verdwijnt naar de lucht.
‘Vergeleken met 1990 is het totale stikstofoverschot met 57 procent gedaald in 2023’, stelt het CBS. ‘De afname van het stikstofoverschot over de jaren hangt samen met een veelheid aan factoren, zoals dieraantallen, stikstofgehaltes in voer en innovaties. Voorbeelden daarvan zijn nieuwe stalsystemen en emissiearme bemesting.’
Reactie plaatsen
Reacties